Castell

Μνημείο Παγκόσμιας
Κληρονομιάς της UNESCO

Επίσημο όνομα στον κατάλογο μνημείων Π.Κ.
Χώρα μέλος	Ισπανία
Τύπος	Άυλος πολιτισμός
Ταυτότητα	[ 0036400364]
Περιοχή	Ευρώπη και Βόρεια Αμερική
Ιστορικό εγγραφής
Εγγραφή	2010 (5η συνεδρίαση)

Castell (στα καταλανικά «κάστρο») ονομάζεται ο πύργος από ανθρώπους που αποτελεί ένα από τα παραδοσιακά έθιμα της Πεδιάδας της Ταραγόνα και του Μπαλς στην Καταλονία. Ως έθιμο ανάγεται στον 18ο αιώνα αλλά απέκτησε από τη δεκαετία του 1980 έχει επεκταθεί στο σύνολο της Καταλονίας και θεωρείται εκ των χαρακτηριστικότερων εθίμων και συμβόλων ταυτότητάς της. Από το 2010 εντάχθηκε στον Κατάλογο Αριστουργημάτων Προφορικής και Άυλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO.^[1]

Τα ανθρώπινα κάστρα ορθώνονται από δεκάδες άτομα (που ονομάζονται castellers, [kəstə'ʎεs], «καστελιές») που είναι οργανωμένα σε σύλλογο (κατ.: colla castellera). Μπορεί να έχουν διάφορα σχήματα στη βάση τους (pinya) και ορόφους που να αποτελούνται από έναν στύλο (pilar) με ένα άτομο ανά όροφο, από έναν πύργο (torre) με δύο άτομα ανά όροφο ή από περισσότερα. Συνήθως οι όροφοι φτάνουν μέχρι τους εννιά, όντας πολλοί λίγοι οι σύλλογοι που έχουν καταφέρει να φτάσουν σε δέκα ή έντεκα. Οι σύλλογοι είναι συγκεντρώνονται αρκετές φορές την εβδομάδα και διατηρούν σταθερά μέλη για πολλά χρόνια δεδομένων των ιδιαίτερων συνθηκών που πρέπει να επικρατούν μέσα σε αυτούς για την επιτυχημένη δράση τους. Απαραίτητη είναι πάντα η καλή φυσική κατάσταση λόγω του βάρους και της πίεσης που υπόκεινται οι castellers ενώ τις τελευταίες δεκαετίες οι γυναίκες συμμετέχουν όλο και περισσότερο.

Ιστορικά τα castells είναι εξέλιξη ανθρώπινων πύργων που ορθώνονταν κατά τη διάρκεια μεσαιωνικών εορτών στη Βαλενθιανική Κοινότητα. Το πρώτο ιστορικά καταγεγραμμένο κάστρο εντοπίζεται το 1770 στο Αρβός του Πενεδές.^[2] Τα μέλη των δύο πρώτων συλλόγων castellers (αμφότερες προέρχονταν από το Μπαλς) συμμετείχαν σε λαϊκές εκδηλώσεις με αντάλλαγμα χρήματα. Τα ανθρώπινα κάστρα συνέχισαν την παρουσία τους στην ευρύτερη περιοχή του Πενεδές και της Πεδιάδας της Ταραγόνα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα όταν οι εκδηλώσεις παρήκμασαν λόγω της μετανάστευσης στη Βαρκελώνη πολλών μελών τους. Τα castells επανήλθαν την δεκαετία του 1930 και παρέμειναν παρά τον Εμφύλιο Πόλεμο και την Δικτατορία του στρατηγού Φράνκο, ο οποίος τα προώθησε ως μορφή φολκλορικής παράδοσης της Ισπανίας. Από τη δεκαετία του 1980 το έθιμο εξαπλώθηκε σε όλη την Καταλονία, με συλλόγους να ιδρύονται στις καταλανικές πόλεις και κωμοπόλεις και στο εξωτερικό (Μοντρεάλ, Κίνα και Χιλή). Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί ειδικά θεματικά μέσα ενημέρωσης ενώ οι εφημερίδες της Καταλονίας αφιερώνουν σχετικές στήλες. Σήμερα, οι εκδηλώσεις των castellers λαμβάνουν χώρα είτε στις γιορτές των καταλανικών πόλεων και χωριών είτε σε διαγωνισμούς.